Kok
PAARSE COALITIES EN BEZUINIGINGEN: 1986-2002, HET TIJDVAK KOK
In deze periode wordt het vergroten van tegenstelling (de polarisatiegedachte) door de PVDA verlaten. De strategie was er op gericht de confessionele partijen tot een principiële keuze voor samenwerking te dwingen. Wim Kok werd na het vertrek van Joop den Uyl fractievoorzitter, in 1986. Hij trok de laatste verkiezing samen met Den Uyl op.
Na de val van het kabinet Lubbers 2, ging de PvdA na de verkiezingen in 1989 toetreden tot het derde kabinet Lubbers. Wim Kok werd minister van Financiën en bleef politiek leider. Maatregelen om de WAO aan te pakken leidden in de zomer van 1991 tot een interne crisis. Daar waar in 1989 nog sprake was van een bijna gelijke uitkomst met die van zijn voorganger in 1986 (49 zetels in plaats van 52) verloor Kok de verkiezingen in 1994 dramatisch. Het zetelaantal daalde van 49 naar 37. Maar nu was er sprake van het omgekeerde effect. De partij keerde terug in de regeringsbankjes omdat zij, ondanks het verlies, wel de grootste bleef.
Twee “paarse” kabinetten Kok-I en II van PvdA, VVD en D66 waren het gevolg. Het waren de eerste kabinetten zonder confessionele partijen sinds de invoering van het algemeen kiesrecht. Die kabinetten zijn er alleen gekomen vanwege de inzet van D66 (-leider Van Mierlo). Maar vanaf 1977 werden achter de schermen ook gesprekken gevoerd tussen VVD en PvdA. Daarbij werd afgetast of samenwerking mogelijk was. Dat heeft er ook toe bijgedragen dat het kabinet er kwam.
Het begrotingstekort werd teruggebracht, de belastingdruk verlaagd en het aantal banen groeide zeer sterk. Het op sociale harmonie gebaseerde poldermodel oogstte alom bewondering. De sociaalliberale koers stond bekend als de Derde Weg, en vond navolging bij de Britse regeringen van Tony Blair en de Amerikaanse regeringen van Bill Clinton. Tijdens deze regeerperioden werden progressieve wetten betreffende het homohuwelijk en euthanasie doorgevoerd.
Kok heeft zich altijd kwaad gemaakt over wat hij zag als “exhibitionistische zelfverrijking” in het bedrijfsleven. Wim Kok is zoon van een timmerman, die werd gevormd door een armoedige jeugd in een rood nest en die opgroeide in de naoorlogse sobere jaren van de wederopbouw. In zijn glansrijke loopbaan vergat hij nooit waar hij vandaan kwam. Hij stond bekend als een lange afstandsloper en een fietser die werd gevormd door de tegenwind vanuit de polder.
Koks geschiedenis is nauw verbonden met een kwart eeuw politiek en vakbeweging. Hij stond aan de basis van de FNV en sloot tijdens de economische crisis begin jaren 80 het befaamde akkoord van Wassenaar. Hiermee werd de basis gelegd voor het herstel van de Nederlandse economie. In 1998 zegt hij in een interview: ” Ik loop al wel lang mee, maar in de politiek nog maar ruim 11 jaar. Maar ik moet bekennen: ik ben er van gaan houden”. Bijna aan het eind van de eeuw zullen de kiezers hem belonen met 8 zetels winst. Zijn tweede kabinet kwam er wel. Zij het dat zijn vertrek plaatsvond onder een heel ander gesternte, dan dat hij toen kon vermoeden.
Historie PvdA
Bijzonderheden over de regeringen met de PvdA
Kok