Historie PvdA

Op 9 februari 1946 werd in Amsterdam de PvdA opgericht. In dit boekje sta ik stil bij deze oprichting. De voorgeschiedenis en de toetreding van een aantal partijen tot die nieuwe partij komen ook aan de orde. Ik sta stil bij de successen die konden worden geboekt, maar ook bij de teleurstellingen. Dat laatste is niet onbelangrijk: van fouten uit het verleden moet je immers leren.

Ik heb er voor gekozen de periode te beschrijven waarin de Partij van de Arbeid regeringsverantwoordelijkheid heeft gedragen in de vorige eeuw. De periode beslaat dus de periode 1946-1999. Een dikke vijftig jaar. Een bewogen beweging. Met daarin drie PvdA-ministerpresidenten, waarvan één aan het begin en één aan het einde van de periode. Een periode waarin Drees, den Uyl en Kok, ieder op hun eigen manier, de PvdA een gezicht gaven.

De oprichters van de partij zagen zichzelf als het centrum van een op gang te brengen partijpolitiek, maatschappelijk en geestelijk vernieuwingsproces: de doorbraakgedachte. De saamhorigheid vanuit de oorlog moest behouden blijven en men wilde een echte volkspartij zijn. De bisschoppen dachten daar acht jaar na de oprichting van de partij anders over. In 1954 verscheen het Bisschoppelijk Mandement dat beoogde de tot de rode familie doorgebroken katholieken het leven zuur te maken. Zij mochten onder andere geen lid zijn of lid worden van de PvdA. Met dank aan de bisschoppen steeg vanaf dat moment het zetelaantal van de partij alleen nog maar.

In de beschreven periode is Joop den Uyl er nog het meest in geslaagd die doorbraakgedachte te verwezenlijken. Eerst in 1977 heeft de PvdA namelijk onder zijn leiding de grootste historische overwinning behaald. Hij wist in 1986, aan het einde van zijn politieke carrière, dat succes nog één keer te behalen. Hij is het ook geweest die na de val van het kabinet Cals-Vondeling de partij naar steeds meer zetels wist te leiden. Naast Drees is ook aan den Uyl een paar bladzijden gewijd, evenals aan zijn opvolger Wim Kok, die het met minder zetels wel twee kabinetten wist uit te houden.

Ik hoop je met dit boekje te inspireren. Inspireren om je verder te verdiepen in de geschiedenis van de partij. Dit boekje kon niet geschreven worden zonder de hulp van velen. Op het internet is veel te vinden. En er zijn boeken vol geschreven door mensen die er bij waren op dat moment. Dit boekje heeft niet de intentie om volledig te zijn. Het probeert een handreiking te zijn om je nieuwsgierig te maken en aan te moedigen je verder te verdiepen in de”rijke” geschiedenis van de Partij van de Arbeid. Eerder is in deze serie een boekje over de SDAP verschenen.

Veel leesplezier
Rein Annema