De oprichting van de PvdA – 9 februari 1946
“Hier de Partij van de Arbeid”
Na de bevrijding kon de SDAP het publieke politieke leven weer oppakken. Het was echter niet de bedoeling van de partijleiding om op de oude voet verder te gaan. Door de ervaring met oorlog en bezetting was de tijd rijp voor een nieuwe politiek ‘over de geloofsgrenzen heen’. Bij deze nieuwe ‘doorbraak’-politiek hoorde ook een geheel nieuwe volkspartij.
‘Een waarlijk nieuw begin in ons politieke leven’, zo noemde Willem Banning de oprichting van de Partij van de Arbeid op 9 februari 1946 in Krasnapolsky in Amsterdam. In de PvdA sloten de SDAP, de Vrijzinnig Democratische Bond, de Christelijk Democratische Unie en een aantal uit andere partijen afkomstige katholieken en protestants-christelijken zich aaneen. Deze brede vertegenwoordiging kwam ook in de naam van de nieuwe partij tot uitdrukking. Er was bewust gekozen voor ‘arbeid’ in plaats van ‘arbeiders’, in de hoop dat een brede middenklasse zich thuis zou voelen in deze nieuwe progressieve volkspartij.
De PvdA is opgericht als een doorbraakpartij. De doorbraakpolitici vonden dat het Nederlandse politieke bestel ingrijpend moest veranderen. De politieke scheidslijnen en verzuilde structuren van vóór 1940 waren achterhaald. Er moest een doorbraak komen zodat mensen niet meer voor een partij zouden kiezen op basis van hun sociale klasse of religieuze voorkeur, maar op basis van gemeenschapszin en saamhorigheid van de Nederlandse bevolking. Het belangrijkste doel van de vernieuwers was om de tegenstelling tussen gelovigen en niet-gelovigen op te heffen. In plaats daarvan moest in het politieke landschap een deling tussen progressieve en behoudende krachten komen. Deze deling is sindsdien van belang gebleven in de Nederlandse politiek.
De ervaring van oorlog en bezetting, de trauma’s van de economische crisis van de jaren dertig en de opkomst van het nationaalsocialisme, speelden een grote rol in de vernieuwingsplannen. De sociaaldemocraten hoopten daarnaast het isolement waarin zij voor de oorlog verkeerden definitief te doorbreken.
Historie PvdA
De Oprichting
Bijzonderheden over de regeringen met de PvdA
Tekst en muziek van ‘Aan de Strijders’